Sự Thay Đổi Địa Chấn Trong Thương Mại Thủy Sản Toàn Cầu

Trung Quốc là nước xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới trong nhiều thập kỷ, nhưng trong 12 tháng qua – sau khi nhập khẩu tăng 30% – nước này đã trở thành nhà nhập khẩu ròng, báo trước một thời điểm quan trọng thực sự trong lĩnh vực thủy sản – theo Gorjan Nikolik, nhà phân tích hải sản cấp cao của Rabobank.

Trung Quốc hiện là nhà nhập khẩu thủy sản ròng, phá vỡ xu hướng kinh tế vốn đã kéo dài nhiều năm

Việc mở cửa trở lại lĩnh vực dịch vụ ăn uống ở Trung Quốc đã khiến nhập khẩu thủy sản tăng mạnh.

Gorjan Nikolik đã theo dõi các giao dịch thủy sản toàn cầu trong gần hai thập kỷ và coi số liệu thống kê mới như một dấu hiệu cho thấy đây là một trong những thay đổi đáng kể nhất mà ông từng phản ánh. Những thay đổi này có nhiều nguyên nhân và tác động rộng hơn cả trong thế giới hải sản.

Những yếu tố thúc đẩy tăng trưởng nhập khẩu ngắn hạn

Theo Nikolik, phần lớn lượng nhập khẩu thủy sản vào Trung Quốc tăng trong năm 2022 là do sản lượng tôm – chủ yếu đến từ Ecuador (564.597 tấn) và Ấn Độ (136.838 tấn). Điều này phản ánh việc mở cửa lĩnh vực dịch vụ thực phẩm – một lĩnh vực đã bị “tê liệt” bởi các hạn chế và mối lo ngại kể từ khi bắt đầu bùng phát Covid-19.

Tuy nhiên, việc nới lỏng các quy định diễn ra vào năm 2022 – cùng với các dấu hiệu từ chính phủ cho phép tổ chức lễ đón Tết ở Trung Quốc đúng nghĩa đầu tiên kể từ khi đại dịch bùng phát – có nghĩa là nhiều nhà nhập khẩu đã lấp đầy hàng tồn kho của họ để chuẩn bị cho một mùa kinh doanh mới.

Ông giải thích: “Trong hai năm qua, nhu cầu thủy sản đã bị kìm hãm rất nhiều và các nhà nhập khẩu kỳ vọng rằng mọi người sẽ bùng nổ trong năm nay.

Mặc dù còn quá sớm để Nikolik tiếp cận vào các số liệu, nhưng bằng chứng giai thoại cho thấy người Trung Quốc đang quay trở lại nhà hàng với số lượng ngày càng tăng, mở đường cho một năm nhu cầu thủy sản mạnh mẽ sau hai năm yên ắng, và ông kỳ vọng Trung Quốc sẽ tiếp tục là quốc gia nhập khẩu hải sản ròng.

Trung Quốc, EU và US là ba nền kinh tế thủy sản lớn nhất thế giới

Năm 2022 là năm đầu tiên đánh dấu Trung Quốc trở thành nhà nhập khẩu thủy sản ròng, sau khi tăng trưởng nhập khẩu 30%. © Rabobank

Xu hướng dài hạn phía sau sự tăng trưởng nhập khẩu

Bên cạnh giá tôm, Nikolik đã rất ngạc nhiên khi thấy nhập khẩu phi lê cá tra từ Việt Nam tăng mạnh – với con số tăng 109% về khối lượng (và 147% về giá trị) trong nửa đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm 2021. Đây là bước tăng trưởng vượt trội của ngành cá tra Việt Nam, đồng thời cũng cho thấy sự thay đổi trong thói quen của người tiêu dùng Trung Quốc.

Ông phản ánh: “Khá ngạc nhiên vì Trung Quốc là nhà sản xuất và xuất khẩu khổng lồ về cá thịt trắng nước ngọt và là nhà xuất khẩu cá rô phi lớn nhất thế giới, nhưng cuối cùng lại nhập khẩu một lượng lớn cá tra. Điều này cho thấy cá tra có lợi thế hơn và có thể phản ánh nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm hải sản tiện lợi của thế hệ trẻ ở thành thị ngày nay, những người không có thời gian để nấu các bữa ăn hải sản truyền thống.”

“Thật thú vị khi Trung Quốc là nhà sản xuất cá rô phi lớn nhất, vì chúng tôi luôn cho rằng họ không thực sự thích ăn cá tra phi lê, nhưng họ đã mua nhiều cá tra hơn cả Mỹ và Châu Âu cộng lại trong năm 2022”, ông nói thêm.

Trong khi đó, các xu hướng dài hạn đang giúp thúc đẩy nhập khẩu thủy sản, theo Nikolik, dân số của đất nước đang già hóa và ngày càng giàu có. Đây có thể được xem là một động lực đang dẫn dắt mọi người rời bỏ nghề nuôi cá và đánh bắt tự nhiên để chuyển sang các lĩnh vực khác.

Trung Quốc là nhà sản xuất nuôi trồng thủy sản lớn nhất thế giới, nhưng tiêu thụ trong nước đang vượt xa nguồn cung

Nikolik tin rằng Trung Quốc đang xem xét lại chính sách cũ của họ về việc tự cung tự cấp thủy sản và không còn được nhận định là nhà xuất khẩu thủy sản ròng lớn. © Chen WS

Ông giải thích. “Điều này có nghĩa là – trên toàn bộ nền kinh tế – Trung Quốc đang sản xuất trong nước ít hơn nhưng lại tiêu dùng nhiều hơn. Trong những tình huống như vậy sẽ có xu hướng chuyển sang sản xuất các sản phẩm có giá trị cao hơn, vì vậy đã có sự chuyển đổi từ sản xuất cá sang sản xuất những thứ như pin hoặc ô tô điện – những thứ có giá trị cao và tiềm năng xuất khẩu cao, đó là nơi mà chính phủ sẽ tập trung. Có vẻ như họ đang nới lỏng chính sách cũ để tự cung tự cấp thủy sản và không còn được nhận định là nhà xuất khẩu thủy sản ròng lớn nữa. Đó là một tiến trình tự nhiên của nền kinh tế.”

Các yếu tố khác ảnh hưởng đến việc Trung Quốc giảm tập trung vào sản xuất thủy sản trong nước bao gồm việc ngừng hoạt động phần lớn đội tàu đánh cá đường dài của nước này.

Nikolik nhận xét: “Sự kết hợp các yếu tố này cho thấy rằng đó là một xu hướng đã tiềm ẩn từ lâu và chúng có thể đi theo mô hình của Châu Âu và Mỹ: Châu Âu thâm hụt thương mại thủy sản là 28 tỷ USD, Mỹ là 25 tỷ USD. Chúng tôi có ít nhân lực hơn và nhiều tài nguyên hơn, nhưng chúng tôi vẫn nhập khẩu phần lớn hải sản của mình – nuôi cá hiếm khi là lựa chọn mang lại giá trị gia tăng cao nhất (tức là tạo thu nhập) trong một nền kinh tế có quy mô lớn của một lục địa.”

Mặc dù vậy, ông vẫn thấy thị trường thủy sản nội địa của Trung Quốc – đặc biệt là cá chép và cá rô phi – có khả năng vẫn mạnh.

Ông nói: “Họ vẫn sản xuất 1,5 triệu tấn cá rô phi mỗi năm, nhưng 10 năm trước, 90% trong số đó sẽ được xuất khẩu, trong khi hiện nay chỉ có 20% được xuất khẩu và họ nhập khẩu cá thịt trắng từ Việt Nam, vì vậy nên hiện họ là nhà nhập khẩu ròng. Tự cung tự cấp có thể vẫn là một chính sách của chính phủ ở một mức độ nào đó, nhưng dường như việc trở thành một nhà xuất khẩu thủy sản ròng thì không.”

Top 10 nhà xuất khẩu thủy sản hàng đầu thế giới năm 2012, 2017 và 2022

Trung Quốc từ vị trí nhà xuất khẩu lớn nhất cho đến nay thậm chí còn không lọt vào top 10 vào năm 2022. © Trade Data Monitor / Rabobank

Ý nghĩa toàn cầu

Nikolik rất quan tâm đến việc đánh giá tác động đối với phần còn lại của thế giới thủy sản nếu Trung Quốc thực hiện theo mô hình tương tự như Châu Âu và Mỹ – những thị trường có mức thâm hụt hải sản, đáng chú ý là đã tăng hơn một tỷ mỗi năm kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát.

Ông dự đoán: “Nó tạo ra những cơ hội to lớn ở cấp độ toàn cầu. Năm 2017, xuất khẩu thủy sản ròng của Trung Quốc trị giá 11 tỷ USD và hiện tại chúng đang ở mức âm – điều này có nghĩa là các quốc gia khác đã có thể chiếm được thị trường trị giá 11 tỷ USD đó trong 5 năm. Nếu xu hướng này tiếp tục và Trung Quốc nhập khẩu ròng 11 tỷ USD trong 5 năm tới, thì phần còn lại của thế giới – rất có thể là các nhà xuất khẩu điển hình, như Chile, Na Uy, Việt Nam và Ecuador – sẽ có cơ hội đáp ứng nhu cầu đó.”

Ông chỉ ra: “Và chúng ta có thể tiến thêm một bước nữa. Châu Âu và Mỹ có tổng thâm hụt thương mại thủy sản hàng năm là 53 tỷ USD, mặc dù có nhiều diện tích biển hơn, dân số ít hơn và mức tiêu thụ thủy sản bình quân đầu người ít hơn so với Trung Quốc. Có khả năng Trung Quốc sẽ tuân theo các thông số sản xuất và tiêu thụ giống như Châu Âu và Mỹ, và nếu họ làm vậy – ai có thể sản xuất thêm 50 tỷ USD thủy sản? Ngay cả Na Uy cũng chỉ xuất khẩu ròng 15 tỷ USD.”

Đó là xu hướng mà Nikolik đã dự đoán lần đầu tiên vào đầu năm 2018, trong một báo cáo có tên China’s Changing Tides và ông nhận thấy rằng dự báo của mình dường như đã được chứng minh. Ông lưu ý rằng đó cũng là một xu hướng có thể tạo ra một số cơ hội lớn cho những quốc gia sẵn sàng và có khả năng tăng xuất khẩu thủy sản của họ trong những năm tới. Và ông dự đoán rằng nhu cầu đối với cá hồi, tôm và các loài cá thịt trắng nước ngọt nói riêng đều có khả năng tiếp tục tăng trưởng. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng nhu cầu về các loài cá khác, đặc biệt là những loài có quy mô nhỏ hơn, cũng có thể tăng lên.

Ông giải thích: “Hàng nhập khẩu của Mỹ và Châu Âu rất đa dạng – họ nhập khẩu mọi thứ – và Trung Quốc ít nhất cũng sẽ đa dạng như vậy khi họ có một nhà bếp đa dạng hơn khi nói đến hải sản.

Điều này tạo ra một số cơ hội tuyệt vời.

Nikolik tin rằng một số nhà xuất khẩu thủy sản Trung Quốc sẽ rời khỏi thị trường

Nhu cầu nhập khẩu thủy sản mới của Trung Quốc mang đến cơ hội quan trọng cho những người sản xuất hải sản toàn cầu khác.

Nikolik nói: “Đầu tiên, các nhà xuất khẩu Trung Quốc sẽ rút lui – một nhà sản xuất nào đó khác (trong nước hoặc từ nơi khác) sẽ phải cung cấp cá rô phi cho Mỹ và châu Phi. Liệu việc nuôi cá rô phi ở Trung Quốc để xuất khẩu sang Châu Phi có hợp lý hay không nếu chúng được cho ăn bằng đậu nành nhập khẩu từ Brazil, sau đó chi phí nhân công đắt đỏ, trên những vùng đất đắt đỏ rồi gửi sang châu Phi? Nó trải qua rất nhiều giao dịch và công việc, đặc biệt nếu họ có nhiều ngành có lợi nhuận cao hơn để theo đuổi.”

Ông kết luận: “Nhưng cơ hội lớn hơn nữa là tìm kiếm sản phẩm để bán sang Trung Quốc. Đó đã là trường hợp trước năm 2019 – lúc đó chúng ta đang nói về việc Trung Quốc tăng cường nhập khẩu. Sau đó, họ hoạt động kém hiệu quả trong hai năm sau đại dịch, nhưng giờ họ đã quay trở lại.”

Theo The Fish Site

Nguồn: https://thefishsite.com/articles/a-seismic-shift-in-the-global-seafood-trade-china-rabobank

Biên dịch: Huyền Thoại – Tôm Giống Gia Hóa Bình Minh

TÔM GIỐNG GIA HÓA- CHÌA KHÓA THÀNH CÔNG 

Xem thêm:

• Bắt đầu nghề nuôi tôm thẻ chân trắng ở Ma-rốc
• So sánh khử trùng nước bằng ozon hóa, chiếu tia UV trong hệ thống RAS nước lợ cho tôm thẻ chân trắng
• Bằng chứng quan trọng tác động đến lợi nhuận