English
Tìm ra nguồn nước không chứa các tác nhân lây nhiễm là một thách thức, vì vậy mỗi trại giống nên sử dụng phương pháp lọc kết hợp với xử lý khử trùng để loại bỏ hầu hết các vi khuẩn.
Tóm tắt
An toàn sinh học được định nghĩa là các quy trình vận hành mà trại giống và nhân viên trại cần tuân thủ áp dụng để giảm thiểu tác động của dịch bệnh đối với vật nuôi. Các biện pháp an toàn sinh học thích hợp làm chậm sự lây lan của mầm bệnh và bảo vệ các khu vực không bị ảnh hưởng. Để đảm bảo mầm bệnh không có trong tôm bố mẹ, hãy sử dụng đàn không có mầm bệnh đặc hiệu và sàng lọc từng động vật. Vì nhiều mầm bệnh được tìm thấy trên trứng tôm, nên hãy khử trùng trước và sau khi trứng nở. Các trại giống nên sử dụng phương pháp lọc và các biện pháp xử lý khác để đảm bảo nước không có vi khuẩn.
Nuôi trồng thủy sản cũng giống như bất kỳ hoạt động nông nghiệp nào khác, trong đó môi trường sản xuất độc canh không cân bằng về mặt sinh thái và vốn mang căng thẳng. Thật không may, mầm bệnh là một thành phần luôn tiềm ẩn trong tất cả các quy trình nông nghiệp và cũng không ngoại lệ đối với nuôi trồng thủy sản.
Hiện nay, dịch bệnh bùng phát là một vấn đề nghiêm trọng tại nhiều trang trại nuôi tôm, dường như, các bệnh mới được phát hiện thường xuyên hơn. Một chủng cơ hội của Vibrio parahaemolyticus có chứa các gen dẫn đến việc sản xuất độc tố mạnh gây ra hội chứng tôm chết sớm (EMS) hoặc hoại tử gan tụy cấp tính đã tàn phá các trang trại nuôi tôm ở một số quốc gia. Trong tương lai rất có khả năng cao nó sẽ tiếp tục di chuyển sang các khu vực khác.
Một loại virus đặc trưng gần đây là Covert Mortality Nodavirus (CMNV) – Bệnh tôm chết bí ẩn do Nodavirus, cũng như vi bào tử trùng Enterocytozoon hepatopenaei – một loại kí sinh – đã tàn phá trước đây. Cũng giống như với tác nhân gây bệnh của EMS, những mầm bệnh này sẽ tiếp tục lây lan do không tuân thủ các thực hành an toàn sinh học cơ bản phù hợp.
Hầu hết tình hình này là do bản chất cơ bản của cộng đồng nuôi tôm toàn cầu. Những nỗ lực sai lầm củng cố cho các hoạt động canh tác nhỏ, phi khoa học kết hợp với việc không rút ra bài học từ các đợt bùng phát dịch bệnh trong quá khứ sẽ tiếp tục đảm bảo rằng những căn bệnh này – và những căn bệnh mới – sẽ tiếp tục lây lan.
Điểm sáng trong tất cả những điều này có thể là giá tôm cao hơn và khả năng tài chính cho nông dân có thể giải quyết những vấn đề này, nhưng do toàn bộ hệ thống sản xuất bị hư hại ở một số quốc gia, một số lượng lớn nông dân sẽ bị ảnh hưởng xấu về kinh tế.
Cân nhắc về an toàn sinh học
An toàn sinh học có thể được định nghĩa là những quy trình và phương pháp vận hành mà trại giống và nhân viên trang trại sử dụng để giảm thiểu tác động của bệnh đối với vật nuôi. Nó bao gồm một loạt các phương pháp thực hành, từ các chiến lược ngăn chặn mầm bệnh xâm nhập vào hệ thống sản xuất đến các công cụ cải thiện khả năng chịu được áp lực của vật nuôi trong các hệ thống sản xuất mất cân bằng sinh thái và sử dụng các công cụ để tăng khả năng miễn dịch.
Các biện pháp an toàn sinh học thường mang tính thích nghi, vì không phải tất cả các mầm bệnh tiềm ẩn đều giống nhau, với các thành phần cốt lõi chung vẫn giống nhau bất kể loài thủy sản được sản xuất. Một số là các biện pháp phù hợp, và một số ít rõ ràng hơn.
Hầu hết các mầm bệnh xâm nhập vào trang trại không được cho là lây truyền trong trứng, mà là truyền qua trứng.
Không có gì là chắn chắn, theo nghĩa là không thể ngăn chặn hoàn toàn các vấn đề xảy ra. Tuy nhiên, việc thực hiện và sử dụng đúng các phương pháp phù hợp có thể làm chậm tốc độ lây lan của mầm bệnh và bảo vệ các ngành công nghiệp ở các quốc gia không bị ảnh hưởng. Việc không sử dụng các công cụ này gây ra rủi ro nghiêm trọng cho nuôi tôm và cá trên toàn thế giới.
Mỗi thành phần của quá trình sản xuất được liên kết với nhau. Các mầm bệnh tiềm ẩn có thể dễ dàng lây lan giữa các hệ thống liên kết này. Quá trình trưởng thành có liên quan đến trại giống, và sản xuất tôm ấu trùng có liên quan đến sản xuất tôm post, do đó được liên kết với những gì xảy ra trong trang trại. Hầu hết các mầm bệnh xâm nhập vào trang trại từ các cơ sở trưởng thành không được cho là lây truyền trong trứng, mà là trên trứng – một điểm khác biệt quan trọng.
Các mầm bệnh tiềm ẩn khác nhau tồn tại dưới dạng chất gây ô nhiễm bề mặt và một vài phương pháp hợp lý có thể làm giảm đáng kể tải lượng của chúng. Một số được truyền trong trứng, đặt ra một loại thách thức khác về mặt kiểm soát.
Lưu ý rằng nhiều mầm bệnh tiềm ẩn có thể xâm nhập vào hệ thống sản xuất thông qua nhiều đường xâm nhập. Do đó, thường không thể nào kiểm soát tuyệt đối. Tuy nhiên, bất kỳ bước nào được thực hiện để giảm bớt các ổ bệnh và giảm thiểu việc đưa mầm bệnh tiềm ẩn vào hệ thống sản xuất là những yếu tố quan trọng của chương trình an toàn sinh học.
Tôm bố mẹ SPF
Một yếu tố quan trọng của an toàn sinh học là sử dụng động vật không có mầm bệnh đặc hiệu (SPF) để thả giống. Dựa trên thử nghiệm rộng rãi qua nhiều thế hệ và lịch sử sản xuất, động vật SPF không có mầm bệnh đặc hiệu. Từ khóa ở đây là “cụ thể”. Động vật không nhất thiết phải không có tất cả các mầm bệnh tiềm ẩn, mặc dù động vật được nuôi độc canh trong các hệ thống sản xuất khép kín được kiểm soát chặt chẽ đã giảm đáng kể nguy cơ mang truyền bệnh.
Lưu ý rằng là vật mang mầm bệnh không nhất thiết là động vật mắc bệnh. Ngay khi động vật SPF được đưa vào các hệ thống sản xuất không an toàn, chẳng hạn như ao hoặc hệ thống trưởng thành không được thiết kế và kiểm soát đúng cách, tình trạng SPF sẽ suy yếu.
Vì các mầm bệnh mới được đặc trưng, các nguồn SPF nên được sàng lọc thường xuyên bằng cách sử dụng các công cụ nhạy cảm nhất hiện có. Tại thời điểm này, điều này nên bao gồm cả CMNV và E. hepatopenaei.
Sàng lọc tôm bố mẹ
Sàng lọc tôm bố mẹ đúng cách thông qua các quy trình kiểm tra phản ứng chuỗi polymerase để sàng lọc động vật không còn được nuôi trong điều kiện nghiêm ngặt có thể nhiễm các bệnh tiềm ẩn. Sàng lọc động vật trên cơ sở quần thể, có thể mang lại lợi ích chi phí tốt nhất, nhưng không phải là không có rủi ro.
Sàng lọc quần thể kết hợp với lịch sử là một công cụ loại trừ hiệu quả, nhưng ngay cả khi một quần thể được sàng lọc ở mức phát hiện 98%, 2% động vật vẫn có thể mang mầm bệnh. Khi đối phó với các mầm bệnh tiềm ẩn, 2% đó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Cách tốt nhất để chắc chắn rằng mầm bệnh không có mặt là sàng lọc từng con vật trưởng thành.
Điều trị tôm bố mẹ
Có rất ít loại thuốc được phê duyệt để điều trị bệnh ở tôm nuôi. Điều này là do rất ít công ty có thể biện minh cho chi phí khổng lồ để đáp ứng các yêu cầu quy định cho một thị trường thích hợp.
Vì thuốc chống vi-rút thường đắt tiền, nên việc tiêu hủy hàng tồn kho có thể sẽ tiết kiệm chi phí hơn so với việc cố gắng làm sạch chúng bằng thuốc chống vi-rút. Không có loại kháng sinh nào được phê duyệt, nhưng điều này không ngăn cản được việc sử dụng chúng ở hầu hết các nước nuôi tôm.
Đối với một số vi khuẩn, chẳng hạn như mầm bệnh EMS được tìm thấy trong đường ruột của tôm bố mẹ, việc sử dụng kháng sinh phổ rộng có thể hợp lý khi kết hợp với khử trùng bên ngoài như một phần của quy trình an toàn sinh học. Trước khi sử dụng, kháng sinh phải trải qua thử nghiệm thích hợp để xác nhận độ nhạy cảm của động vật với kháng sinh.
Nước không gây ô nhiễm
Các trang trại luôn lo ngại về nguồn cung cấp nước ổn định, không có chất gây ô nhiễm và mầm bệnh tiềm ẩn. Nhưng mỗi trại giống nên sử dụng kết hợp lọc và xử lý với các tác nhân như tia cực tím, ozone hoặc clo để đảm bảo rằng nước ban đầu không có vi khuẩn. Nước sẽ bị xâm chiếm nhanh chóng, và việc theo dõi thêm là rất quan trọng.
Cách tốt nhất để chắc chắn rằng mầm bệnh không có mặt là sàng lọc từng con tôm bố mẹ
Tác nhân gây bệnh bề mặt
Có thể loại bỏ mầm bệnh truyền qua bề mặt như virus, nấm và vi khuẩn gây ô nhiễm bằng cách sử dụng chất khử trùng bề mặt và một lượng lớn nước sạch. Vài năm trước, monodon baculovirus đã tàn phá Penaeus monodon. Virus được phát hiện lây truyền qua bề mặt trứng và nauplii bị ô nhiễm. Rửa kỹ và khử trùng bề mặt trứng và nauplii đã có thể phá vỡ chu kỳ của vi khuẩn.
Ít nhất, không có lý do gì để không rửa trứng bằng chất khử trùng bề mặt như iodophors, glutaraldehyde, ozone hoặc bất kỳ hợp chất nào khác cho thấy hiệu quả trong việc tiêu diệt virus và vi khuẩn bám dính. Các phương pháp được sử dụng khác nhau tùy thuộc vào rủi ro. Kết hợp với rửa bằng nước sạch, đây là một yếu tố quan trọng của an toàn sinh học cần được lặp lại sau khi trứng nở để giảm thiểu khả năng chuyển các sinh vật này từ tôm bố mẹ sang trại.
Các mầm bệnh được biết là lây truyền từ tôm bố mẹ sang con cái qua phân, dịch buồng trứng và/hoặc dịch tinh dịch bị nhiễm bao gồm vi-rút hoại tử tạo máu và dưới da truyền nhiễm, vi-rút hoại tử ruột giữa baculovirus, vi-rút liên quan đến mang, vi-rút đầu vàng, parvovirus gan tụy, monodon baculovirus, vi-rút hội chứng đốm trắng và baculovirus penaei. Nấm, bao gồm các loài Lagenidium và Saprolegnia, cũng như vi khuẩn như vibrios, bao gồm cả tác nhân gây bệnh của EMS (AHPNS), lây truyền qua các con đường tương tự.
Một số trong số này cũng có thể được truyền bên trong trứng. Đây là lý do tại sao việc sử dụng động vật SPF là điều cần thiết. Nhiều mầm bệnh có thể lây truyền qua vector khi tiêu thụ động vật bị nhiễm bệnh và trong nước.
Theo Stephen G. Newman, Ph.D.
Nguồn: https://www.aqua-in-tech.com/_files/ugd/2a5991_468c1b0742b24c83b812a10b8b053567.pdf
Biên dịch: Nguyễn Thị Quyên – Tôm Giống Gia Hóa Bình Minh
TÔM GIỐNG GIA HÓA – CHÌA KHÓA THÀNH CÔNG
Xem thêm:
- Virus Gan Tụy (HPV)
- Virus Hội Chứng Taura (TSV)
- Nuôi Tôm Trong Bể Xi Măng: Tăng Trưởng Của Tôm Thẻ Chân Trắng Ở Các Mật Độ Thả Khác Nhau