Chuyển Đổi Mô Tuýp Nuôi Tôm

Tôm sú sang tôm thẻ, mật độ nuôi thấp đến cao

Sản xuất tôm mật độ cao trong các ao lót bạt nhỏ đã trở thành tiêu chuẩn ở Đông Nam Á. Mô hình này cũng đang dần chuyển sang một số trang trại ở Tây bán cầu.

Nuôi tôm đã trải qua sự tăng trưởng bùng nổ trong thập kỷ qua, với một số ước tính cho thấy mức tăng trưởng ổn định ở mức hơn 10% mỗi năm trong vòng 5 năm qua. Người ta ước tính rằng gần 3,5 triệu tấn tôm được nuôi trên toàn cầu hiện nay. Khoảng 85% trong tổng số này được sản xuất tại Trung Quốc và Đông Nam Á, chủ yếu là Thái Lan và Việt Nam. 10% khác được sản xuất ở Ấn Độ và Bangladesh, chỉ còn lại 5% được sản xuất ở những nơi khác, bao gồm cả Tây bán cầu.

Sự tăng trưởng phi thường này đã đi kèm với một sự thay đổi lớn về mô hình liên quan đến loại hình nhân giống và phương pháp nuôi.

Trong nhiều năm, tôm sú Penaeus monodon, chiếm ưu thế trong sản lượng toàn cầu. Vào khoảng đầu thế kỷ 20, ngành công nghiệp này bắt đầu chuyển sản xuất sang tôm thẻ chân trắng ( Litopenaeus vannamei ) khi được du nhập vào nhiều nước châu Á. Ngày nay, gần 65% sản lượng tôm nuôi toàn cầu là tôm thẻ chân trắng. Xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục phát triển với tôm thẻ chân trắng được nuôi với tỷ lệ trong tổng số ngày càng tăng.

Chênh lệch sản xuất

Nguyên nhân của sự thay đổi này liên quan đến một số yếu tố và phản ánh ở một mức độ nào đó những khác biệt lớn trong hệ thống sản xuất giữa hai bán cầu. Nuôi tôm giống như nuôi các loài khác, đã trở thành một thực tế thương mại khi các nhà khoa học có thể hiểu cách sinh sản động vật trong điều kiện nuôi nhốt và đảm bảo số lượng cá thể con có hiệu quả kinh tế ngày càng tăng.

Trong vài thập kỷ đầu tiên của sản xuất thương mại, tôm thường được nuôi với mật độ thả bán thâm canh từ 15 đến 25 con/ m² . Sản lượng thu hoạch nằm trong khoảng 1.000 kg/ ha đối với tôm thẻ chân trắng L. vannamei và gấp nhiều lần đối với tôm sú lớn hơn về mặt năng suất. Các loài khác cũng được nuôi, bao gồm tôm nước ngọt Malaysia, tôm thịt, tôm thẻ chân trắng Ấn Độ, tôm thẻ chân trắng phương Bắc, tôm Kuruma và các loài khác.

Dù là với mục đích gì thì nuôi tôm cũng dễ bị giảm lợi nhuận và dịch bệnh định kỳ. Đây là một đặc điểm chung của tất cả các phương thức canh tác nông nghiệp độc canh, vì làn sóng dịch bệnh toàn cầu đã làm giảm sản lượng khu vực theo định kỳ. Sự di cư không hạn chế của tôm bố mẹ, nauplii và tôm post, và việc phụ thuộc sớm vào việc sử dụng giống tự nhiên đảm bảo khả năng xảy ra các vấn đề về dịch bệnh.

Trong nỗ lực phá vỡ các chu kỳ này và tạo điều kiện cho môi trường nuôi an toàn hơn, hy vọng sẽ củng cố triển vọng dài hạn của việc phát triển động vật cải tiến về mặt di truyền, tôm thẻ chân trắng L. vannamei sạch bệnh (SPF) cụ thể đã được phát triển ở Hoa Kỳ. Mặc dù không được đón nhận sớm ở Tây bán cầu, nhưng tôm thẻ chân trắng SPF đã được chấp nhận ở Đông Nam Á và góp phần vào việc tiếp tục mở rộng nuôi loài này.

Mặc dù tôm sạch bệnh không nhất thiết phải có sức đề kháng hoặc sức chống chịu tốt hơn, nhưng có lợi thế là không mang bất kỳ mầm bệnh đã biết nào vào hệ thống sản xuất. Những nỗ lực gần đây để sản xuất tôm sú sạch bệnh SPF đã thành công, nhưng lợi thế dẫn đầu của L. vannamei và sự chấp nhận rộng rãi của người tiêu dùng đã đảm bảo rằng tôm thẻ chân trắng có thể sẽ vẫn là loài được lựa chọn trong tương lai sắp tới.

Gần 2/3 sản lượng tôm nuôi toàn cầu là tôm thẻ chân trắng, dự kiến ​​sẽ còn tăng hơn nữa.

Mật độ cao

Trong khoảng một thập kỷ qua, các nhà nghiên cứu đã chứng minh rằng một lợi thế khác của nghề nuôi tôm thẻ chân trắng L. vannamei là khả năng nuôi ở mật độ rất cao. Công ty đi đầu trong việc thương mại hóa phương pháp sản xuất này là Công ty TNHH Nuôi trồng thủy sản Belize ở Belize. Sử dụng ao lót bạt và chuyển từ quy mô thí điểm sang quy mô sản xuất, Belize Aquaculture đã có thể chứng minh rằng L. vannamei được thả với mật độ hơn 100 con/ m² diện tích bề mặt ao có thể được nuôi thành công.

Khi L. vannamei SPF lan rộng vào Đông Nam Á, thì phương pháp sản xuất này cũng vậy. Hiện nay, người ta thường thấy các ao được lót hoàn toàn hoặc xung quanh các cạnh để ngăn xói mòn do thiết bị sục khí cánh guồng trên khắp khu vực. Không ngạc nhiên khi các trang trại thả giống với mật độ cao hơn so với tại Belize Aquaculture. Một số đạt năng suất 25-30 tấn (MT) tôm/ ha/ chu kỳ. Đây là một thành phần quan trọng của sự tăng trưởng vượt bậc đối với ngành nuôi tôm toàn cầu trong 5 năm qua.

Mô hình hiện tại

Mô hình sản xuất điển hình ở Đông Nam Á ngày nay bao gồm các ao nhỏ có diện tích 5.000 m² trở xuống, sục khí 1 mã lực cho mỗi 400-600 kg sản lượng dự kiến, mức độ trao đổi nước thấp, mật độ thả ít nhất 150 con/ m² , lót bạt ni lông, bổ sung sục khí đáy ao từ máy quạt nước và sử dụng thức ăn có độ đạm tương đối cao.

Các mô hình sản xuất ở Trung và Nam Mỹ thường dựa trên mật độ thấp hơn nhiều. Nông dân ở Tây bán cầu đã áp dụng rất chậm mô hình tôm thẻ chân trắng L. vannamei SPF được nuôi ở mật độ rất cao với tác động môi trường tương đối thấp. Trong khi một số trang trại ở châu Mỹ đã chuyển đổi thành công từ bán thâm canh sang siêu thâm canh, dường như không có động thái thực sự nào hướng tới việc áp dụng rộng rãi công nghệ này.

Ecuador, nhà sản xuất lớn nhất ở châu Mỹ, dựa vào mật độ vừa phải, trung bình dưới 1.000 kg/ ha/ chu kỳ để sản xuất 150.000 tấn trở lên hàng năm trong thời kỳ hoàng kim trước khi có Virus Hội chứng đốm trắng. Trong những năm gần đây, Ecuador một lần nữa đạt được mức sản xuất này, mặc dù mô hình của nước này hiện nay là nuôi quảng canh với mật độ dưới 15 con/ m² .

Mexico, nhà sản xuất lớn thứ hai ở Tây bán cầu với sản lượng gần 100.000 tấn/ năm, đã tập trung vào nuôi bán thâm canh với một số trang trại bắt đầu thử nghiệm nuôi mật độ cao. Mexico và Ecuador chiếm hơn 80% tổng sản lượng tôm nuôi ở Tây bán cầu. Các trang trại ở Guatemala, Panama và các nơi khác đang hướng tới mật độ cao hơn, mặc dù rất ít trang trại có được sản lượng ổn định trong sản xuất phổ biến ở Đông Nam Á.

Chất lượng sản phẩm

Tiếp thị tôm thành công phụ thuộc vào một số yếu tố, trong đó chi phí sản xuất có lẽ là quan trọng nhất, với chất lượng tương đương. Các mô hình khu vực khác nhau tạo ra chất lượng sản phẩm khác nhau.

Ví dụ, mật độ thấp hơn thường mang lại sự ổn định hơn trong sản xuất tôm có chất lượng tốt nhất. Nuôi mật độ cao hơn và một số phương pháp thu hoạch vốn có đặc biệt là trọng lượng thu hoạch cao hơn nhiều và các bờ hẹp, không thể lái được ảnh hưởng đến thời gian từ khi thu hoạch đến khi đến nhà máy chế biến – đảm bảo các trang trại mật độ thấp hơn sẽ bám trụ vào khu vực thị trường này.

Dường như cũng có một nhu cầu vô hạn đối với tôm nuôi thương phẩm. Dự báo cho thấy cả nhu cầu và sản xuất đối với sản phẩm rẻ tiền sẽ vẫn mạnh.

Áp lực đang diễn ra

Rõ ràng là hầu hết sự tăng trưởng toàn cầu đang diễn ra ở Đông Nam Á và các hoạt động mật độ nuôi cao đang được tinh chỉnh. Nhiều người tin rằng những cải tiến liên tục về di truyền cùng với việc áp dụng nuôi mật độ cao ngày càng tăng sẽ tiếp tục gây áp lực thị trường gia tăng đối với các nhà sản xuất tôm ở Tây bán cầu.

Nuôi mật độ cao trong các ao nhỏ giúp sản xuất với chi phí cực thấp và nông dân ở Tây bán cầu cần nghiêm túc xem xét vai trò của tôm đang diễn ra trên thị trường toàn cầu. Để đảm bảo việc tiếp tục nuôi tôm trong những thập kỷ tới, các nhà sản xuất này cần xem xét cách có thể cạnh tranh hiệu quả với thị trường khổng lồ Đông Nam Á.

Tác giả: Stephen G. Newman

Nguồn: https://www.globalseafood.org/advocate/paradigm-shifts-shrimp-farming/

Biên dịch: Nguyễn Thị Quyên – Tôm Giống Gia Hóa Bình Minh

“Tôm Giống Gia Hóa – Chìa Khóa Thành Công”

Xem thêm:

• Ảnh Hưởng Của Độ Mặn Lên Sự Lây Nhiễm EHP Trên Tôm Thẻ Chân Trắng Trong Điều Kiện Thí Nghiệm
• Tại Sao Mật Độ Thả Thấp Hơn Lại Có Thể Mang Lại Hiệu Quả Cao Hơn Cho Các Trại Tôm Ở Châu Á ?
• Chất Dẫn Dụ, Âm Thanh Và Chế Độ Ăn Tối Ưu Hóa Đậu Nành Cho Tôm Thẻ Chân Trắng