Virus Gan Tụy (HPV)

Tôm cũng bị bệnh. Bệnh gan tụy là một bệnh tôm truyền nhiễm gây ra bởi virus HPV (Hepatopancreatic parvovirus). HPV thường ký sinh trong nhân tế bào biểu bì gan tụy, và tế bào biểu bì ruột trước. Bệnh gan tụy do parvovirus lần đầu tiên được phát hiện ở các vùng nuôi tôm biển từ Singapore vào năm 1984. Cũng có nhiều phát hiện về một bệnh tương tự ở tôm he (Trung Quốc), tôm sú (Philippines), tôm vằn (Kuwait) và tôm bạc thẻ (Singapore).

HPV bao gồm một virion nhỏ (22 nm) với DNA sợi đơn âm tính sao chép trong nhân của các tế bào đích. Người ta cho rằng HPV có thể tạo ra các vấn đề sức khỏe thường xuyên hơn trong môi trường mật độ nuôi cao. Bệnh gan tụy do parvovirus được biết là xảy ra đồng nhiễm với các mầm bệnh khác như virus Laem-Singh (LSNV).

Mặc dù HPV không gây ra tỷ lệ chết lớn rõ ràng trong ao nuôi, nhưng nó làm chậm tốc độ  phát triển và giảm sản lượng ở tôm sú P. monodon nuôi. HPV có thể lây lan giữa các quần thể tôm thông qua chiều ngang do nước bị ô nhiễm hoặc ăn thịt lẫn nhau. Mặc dù khó có khả năng lây truyền theo chiều dọc, nhưng trứng có thể bị nhiễm khi tiếp xúc với phân của con cái bị nhiễm bệnh trong bể đẻ. Nhiễm HPV có thể được phát hiện bằng phân tích PCR ở hầu hết các giai đoạn sống của tôm như tôm post, ấu trùng và tôm trưởng thành. Phát hiện HPV trong trứng hoặc ấu trùng, trong quá trình sinh sản trứng có thể bị nhiễm bệnh, từ đó HPV có thể nhiễm ở trứng hoặc ấu trùng.

Tác nhân gây bệnh parvovirus gan tụy. Tác nhân gây bệnh HPV còn được gọi là Penaeus monodon densovirus (PmDNV), được cho là parvovirus  (Brevidensovirus). Hiện nay bệnh HPV đã được báo cáo ở Châu Á, Châu Phi, Úc và Châu Mỹ.

Biểu hiện lâm sàng của HPV. Không có một dấu hiệu cụ thể cho nhiễm HPV. Với mầm bệnh thường gây teo gan tụy, chán ăn, tăng trưởng chậm, giảm hoạt động và mang bẩn. Người ta cho rằng tôm bị nhiễm HPV cũng bị nhiễm các mầm bệnh virus khác thường che giấu tác động của việc nhiễm HPV. Nhiễm trùng gan tụy nặng không biểu hiện rõ ràng về phản ứng viêm khi di chuyển tế bào máu.

Tỷ lệ chết mãn tính có liên quan đến nhiễm HPV ở tôm nuôi trong quần thể ấu trùng hoặc tôm post giai đoạn đầu. Bệnh parvovirus gan tụy có thể gây chậm phát triển trong giai đoạn chưa trưởng thành. Ảnh hưởng của nhiễm HPV trên tôm trưởng thành là không rõ ràng. Tuy nhiên, nhiễm trùng nặng xuất hiện đồng thời với nhu cầu trao đổi chất cao, chẳng hạn như nhiễm trùng do hình thành của tuyến sinh dục, có thể dẫn đến tôm chết. Dịch bệnh do nhiễm HPV chưa được ghi nhận trong các cơ sở nuôi tôm. Nhưng gây ra thiệt hại đáng kể cho nông dân do tôm phát triển còi cọc khi nhiễm HPV.

Phát hiện sớm bằng Shrimp MultiPath^TM (SMP). Xét nghiệm và phát hiện sớm với SMP có thể giúp các trại giống và người nuôi có thời gian để nhận thấy sự hiện diện của mầm bệnh trước khi các dấu hiệu lâm sàng xuất hiện và trước khi chết hàng loạt. Trong các trại giống thương mại, ao ương và ao nuôi, nhiễm HPV có thể được phát hiện sớm, và nông dân được khuyến cáo ngay khi tôm post trở nên dương tính hoặc tôm ở giai đoạn trưởng thành được thả trong ao. Trong các trường hợp trưởng thành, tôm bố mẹ bị nhiễm HPV có thể được loại bỏ để giảm thiểu cơ hội truyền sang trứng do phân bị nhiễm bệnh. Thông tin này là một cảnh báo sớm chuẩn bị cho nông dân trong giai đoạn quan trọng, nơi vẫn có thể làm chậm sự lây lan của dịch bệnh và tối đa hóa sản lượng sản xuất

Phát hiện sớm cho phép đưa ra các chiến lược khắc phục kịp thời. Chúng có thể bao gồm:

• Xét nghiệm PCR để sàng lọc tôm bố mẹ trước khi đưa vào bể sản xuất.
• Xét nghiệm PCR để sàng lọc trước bể loại bỏ tôm post có kết quả dương tính với nhiễm TSV.
• Không thả giống từ các trại giống bị nhiễm bệnh vào ao.
• Tránh thức ăn sống và tươi (đặc biệt là tôm bố mẹ) từ các quốc gia có tiền sử nhiễm bệnh HPV.
• Không cho tôm mẹ ăn 6 giờ trước khi chuyển sang bể sinh sản để giảm ô nhiễm trứng/ phôi với phân bị nhiễm HPV, và tăng cường rửa, khử trùng trứng và nauplii trước khi chuyển sang bể giống để giảm ô nhiễm HPV có thể xảy ra từ phân bố mẹ.
• Sử dụng PL từ các chương trình nhân giống tập trung vào các kế hoạch loại trừ và sản xuất PL không chứa hoặc kháng HPV.
• Chỉ thả PL khi có xét nghiệm PCR HPV (âm tính) và theo dõi ao thường xuyên đối với HPV bằng các công cụ phân tử kết hợp với các kế hoạch mẫu có ý nghĩa thống kê là các quy trình sẽ giúp kiểm soát nhiễm trùng HPV.

Các biện pháp phòng ngừa có thể làm giảm lây truyền HPV bằng cách:

• Loại bỏ ao nhiễm HPV hoặc thả giống không có HPV trong ao.
• Loại bỏ tôm bị bệnh hoặc chết để ngăn ngừa lây truyền từ việc ăn thịt lẫn nhau.
• Giảm mật độ ao nuôi (thu hoạch tỉa).
• Loại bỏ mảnh vụn và phân hữu cơ (xử lý vi khuẩn và / hoặc xử lý bằng vi sinh).
• Hỗ trợ kỹ thuật thích hợp để theo dõi định kỳ bằng các phương pháp chẩn đoán thích hợp sẽ cho phép phân biệt giữa HPV và các bệnh khác có dấu hiệu lâm sàng tương tự.
• Tăng cường an toàn sinh học xung quanh các ao bị nhiễm bệnh, lưới ngăn cách và thiết bị, lắp đặt hàng rào, thông báo cho hộ nuôi lân cận về tình hình lây nhiễm. Nên thu tôm khi đã đạt được kích cỡ thương phẩm. Các kế hoạch giảm thiểu mầm bệnh nên bao gồm các phương pháp loại trừ mầm bệnh.

Shrimp MultiPath^TM được sử dụng để xác nhận khi tôm bố mẹ hoặc PL bị nhiễm HPV. Dữ liệu này có thể được sử dụng để loại bỏ tôm bố mẹ và/hoặc nhóm PL bị nhiễm bệnh khỏi hệ thống sản xuất trước khi thả ao có sinh vật bị nhiễm bệnh.

Các loài nhạy cảm với nhiễm HPV trong đó sự hiện diện của virus (nhiễm trùng tự nhiên) bao gồm P. vannamei, P. monodon, P. stylirostris, P. indicus, P. esculentus, P. japonicus, P. merguiensis, P. penicillatus, P. semisulcatus, P. schmitti và P. chinensis. Các loài khác có tổn thương mô học dương tính do HPV là tôm nước ngọt Malaysia Macrobrachium rosenbergii.

Các giai đoạn phát hiện bệnh sớm là ở giai đoạn PL (cả ở trại giống và/ hoặc tại các trại nuôi theo mô hình nước chảy và trong các ao ươm), tôm con và trưởng thành; nhiễm HPV từ trứng hoặc ấu trùng có thể xảy ra do ô nhiễm phân của tôm mẹ trong quá trình sinh sản.

Các cơ quan để phát hiện SMP nhạy cảm là gan tụy, manh tràng trước, mô ruột giữa trước và toàn bộ đầu tôm hoặc tôm nhỏ. Lấy mẫu mô đầy đủ là điều cần thiết để phát hiện và định lượng phân tử HPV chính xác. Khi PL hoặc tôm nhỏ được xét nghiệm PCR, một homogenate (của đầu) được tạo ra để lấy một aliquot để chiết xuất DNA và phân tích PCR tiếp theo để phát hiện bộ gen HPV.

Lấy mẫu và bảo quản các mô để xét nghiệm PCR nên được thực hiện trong các lọ và/ hoặc ống có nhãn niêm phong. Dung dịch cố định phải là ethanol cấp phòng thí nghiệm 70-95% hoặc RNALater. Các mẫu mô để phát hiện phân tử HPV nên bao gồm gan tụy, ruột giữa hoặc toàn bộ PL hoặc đầu PL có kích thước từ 2 đến 5 mm². Thiết bị lấy mẫu phải được khử trùng giữa các mẫu.

Số lượng lấy mẫu và Kế hoạch quản lý sức khỏe nên được thiết lập với chuyên gia y tế, xét các yếu tố như nguồn nauplii/ tôm post, khí hậu, quy mô và vị trí trang trại, cấu trúc công ty, kênh thị trường để bán sản phẩm, v.v. Việc gộp mẫu tôm để xét nghiệm HPV nhằm tối đa hóa giá trị chi phí với xét nghiệm PCR được thực hiện thường xuyên.

Các biện pháp lâu dài đối với bệnh do HPV gây ra bao gồm nhân giống để thích nghi và kháng thuốc và thực hiện đo lường an toàn sinh học như một chiến lược phòng ngừa. Vệ sinh và quản lý tốt ao nuôi có thể giúp kiểm soát bệnh. Chúng bao gồm cải thiện sự trưởng thành và kiểm soát phân tử vệ sinh trại giống, sàng lọc PCR tôm bố mẹ và PL thường xuyên, quản lý tôm bố mẹ đúng cách (đặc biệt là các phép đo dự phòng cho con cái), sử dụng tôm post âm tính với HPV và quản lý trang trại nuôi tôm tốt như kiểm soát tỷ lệ cho ăn nghiêm ngặt, giảm chất hữu cơ trong bể và ao, mật độ thả thích hợp và giám sát dựa trên hàng tuần để phát hiện các dấu hiệu lâm sàng của bệnh do HPV gây ra. Phát hiện mầm bệnh sớm và giảm thiểu rủi ro thông qua việc sử dụng Shrimp MultiPath^TM là một công cụ quan trọng để giảm nhiễm trùng HPV tiềm ẩn.

Nguồn: https://genics.com.au/wp-content/uploads/2022/02/HPV-Disease-Guide-2022-.pdf?x60024

Biên dịch: Nguyễn Thị Quyên – Tôm Giống Gia Hóa Bình Minh

TÔM GIỐNG GIA HÓA – CHÌA KHÓA THÀNH CÔNG

Xem thêm:

• Phần 1: Niềm Đam Mê Với Rừng Ngập Mặn Của Người Nuôi Tôm ĐBSCL Đang Giảm Dần
• Phần 2: Niềm Đam Mê Với Rừng Ngập Mặn Của Người Nuôi Tôm ĐBSCL Đang Giảm Dần
• Xử Lý Nước Thải Bằng Phương Pháp Sinh Học Bioremediation Để Mang Lại Lợi Nhuận Trong Nuôi Tôm Thẻ Chân Trắng